Ρωμαϊκή εποχή
Από τον Σενέκα, το δάσκαλο και σύμβουλο του Ρωμαίου αυτοκράτορα Νέρωνα, πληροφορούμαστε πως ο Μαικήνας χρησιμοποιούσε τη μουσική για να εκδιώξει από την ψυχή του τον φόβο ώστε να μπορέσει να κοιμηθεί. Στην Περί θυμού πραγματεία του, ο Σενέκας αναρωτιέται: «Ποιος δεν γνωρίζει ότι το μικρό κέρας και η τρομπέτα προκαλούν ψυχική διέγερση, ενώ τα νανουρίσματα γαληνεύουν την ψυχή και φέρνουν τον ύπνο». Με την πτώση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας επικράτησαν οι θρησκευτικές αντιλήψεις. Η εμπιστοσύνη του αρχαιοελληνικού κόσμου στην αποτελεσματικότητα των επωδών υιοθετήθηκε διαμεσολαβημένη από τη χριστιανική πίστη. Οι απειλές και οι αφορισμοί των Πατέρων της Eκκλησίας δεν έφεραν αποτέλεσμα. Τους ιερείς-θεραπευτές διαδέχτηκαν οι εξορκιστές, οι επωδές αντικαταστάθηκαν από ξόρκια, φοβέρες, γητειές και τα παρόμοια. Αντίστοιχα, τη θέση των ονομάτων του ειδωλολατρικού πανθέου πήραν τα ονόματα διαφόρων αγίων. Το ότι η πίστη στη θεραπεία θεία χάρη τι πέρασε και στη χριστιανική θρησκεία αποδεικνύεται από το πλήθος των αγίων-ιατρών (Άγιοι Ανάργυροι, Παναγία η γιάτρισσα, η Αγία Παρασκευή θεραπεύτρια των ματιών κ.ά), τους τόπους προσκυνήματος (Τήνος, Παναγία Βλαχερνών), τα «τάματα». Διαχρονικά, είτε στις προχριστιανικές λατρείες και τελετές είτε στις παρακλητικές προσευχές, τις δεήσεις, τις λιτανείες, τις ειδικές λειτουργίες του χριστιανικού κόσμου, η μουσική συνοδεύει την ικεσία, τονώνει την πίστη στην εύνοια των θεών, στη συγχώρεση της αμαρτίας και στη χάρη του θεού, υπαγορεύει το ρυθμό της ομαδικής προσευχής, λυτρώνει από την αίσθηση της μοναξιάς, δυναμώνει την πίστη στο θαύμα και στη σωτηρία της ψυχής και του σώματος· η κάθαρση του αρχαιοελληνικού δράματος μεταλλάσσεται σε εξαγνισμό δια της θείας λειτουργίας.
Στον κόσμο του μπαρόκ
Στη musica pathetica (μουσική των παθών) της εποχής του Μπαρόκ ανήκαν όλα τα είδη, οι μορφές και τα στυλ της μουσικής· η επενέργειά της θεωρούνταν ότι προκαλεί τα passiones (πάθη). Η vis (δύναμη) και η efficaccia (ενέργεια / αποτελεσματικότητα) που ενέχει η μουσική επενεργούν στον άνθρωπο, κι αυτό οφείλεται στην αναλογία που υφίσταται ανάμεσα στη motus animae (κίνηση της ψυχής) και τον numerus harmonicus (αρμονικός αριθμός). Η αναλογία αυτή συνιστά γέφυρα μέσω της οποίας επενεργεί η musica pathetica. Ένας από τους σημαντικότερους θεωρητικούς τής εποχής τού Μπαρόκ, ο Ατανάζιους Κίρχερ, συγγραφέας τού περίφημου θεωρητικού συγγράμματος Μusurgia universalis (Ρώμη, 1650), πρέσβευε ότι η δοσμένη από το Θεό αρμονία σώματος, πνεύματος και ψυχής συγκροτεί τον άνθρωπο ως ένα μικρόκοσμο, που αποτελεί απεικόνιση και μέρος τού μακρόκοσμου και, όπως η musica mundana, διέπεται από την αρμονία της κοσμικής τάξης του Θεού. Ο γιατρός πρέπει να διατηρεί αυτήν την αρμονία (σπέρματα της προληπτικής ιατρικής). Εξαιρετικής σημασίας για την περαιτέρω εξέλιξη της μουσικοθεραπείας είναι η εξατομίκευση της εφαρμογής της. O Κίρχερ κάνει λόγο για τη συχνότητα motus animae του κάθε ατόμου, η οποία καθορίζεται από πλέγμα παραγόντων, όπως η φύση του, οι ηθικές επιδράσεις, η καταγωγή, το κλίμα. H συχνότητα αυτή κυμαίνεται ανάλογα με την αντίδραση των «αεροτομών, μεταφορέων των συναισθημάτων της ψυχής και μεταδοτών εντολών του πνεύματος», οι οποίοι λειτουργούν ως χορδές, μεταδίδοντας τη δόνηση της musica pathetica.
Σύγχρονη εποχή
Η ιατρική των νέων χρόνων κάθε άλλο παρά αγνόησε τις θεραπευτικές δυνατότητες της μουσικής. Βέβαια, με την ανάπτυξη της θετικιστικής φυσιοκρατικής-υλιστικής σκέψης, φαίνεται να επικρατεί μια τάση αποδέσμευσης ή απομάκρυνσης από τις φιλοσοφικο-ηθικές αντιλήψεις του αρχαιοελληνικού κόσμου· οι σωματικές ασθένειες αποδίδονταν πλέον στην κακή λειτουργία των συστημάτων του οργανισμού, και οι διανοητικές, σε ποιοτικές και ποσοτικές διαταραχές του spiritus animalis (πνεύματος της ψυχής). Πάντως, και ο Λάιμπνιτς μίλησε (εκλατινίζοντας του όρους!) για μια από πριν δοσμένη αρμονία σώματος και ψυχής και για την Τάξη (των πυθαγορείων), συνδυάζοντας τις απόψεις του με εκείνες του Κίρχερ περί «πνευμάτων» και με τις μουσικές γνώσεις της εποχής του. Στην πραγματεία του Η Μουσική ως φάρμακο, γράφει: «Οι κρούσεις του τυμπάνου, το μουσικό μέτρο, οι πτώσεις και οι παρόμοιες κινήσεις που συντελούνται σύμφωνα με το μέτρο και τον κανόνα, οφείλουν την ευχαρίστηση που προξενούν στην Τάξη. Η Τάξη αυτή διέπει επίσης τις έντεχνες κρούσεις και κινήσεις των παλλόμενων εγχόρδων, πνευστών και κρουστών οργάνων, που μεταφέρονται ομοιόμορφα μέσω του αέρα και στη συνέχεια μέσω των ακουστικών οργάνων, προξενώντας μια αντήχηση που διεγείρει τα ζωικά μας πνεύματα».
Στην επιχειρούμενη παρουσίαση της ιστορικής εξέλιξης των ιδεών σχετικά με τη μουσικοθεραπεία, όσον αφορά στην περαιτέρω πορεία της προς την κατάκτηση της θέσης της ανάμεσα στις επιστήμες της ιατρικής και της μουσικής είναι απαραίτητο να υπογραμμιστεί η σημασία των απόψεων που διατύπωσαν αντίστοιχα ο γιατρός Πάργκετερ (1760-1810) και ο Έκτορ Σομέ. Ο πρώτος κρίνει τη γνώση αυτής της επιστήμης ως απαραίτητη προϋπόθεση για την άσκηση της μουσικοθεραπευτικής αγωγής. Μόνον έτσι ο θεραπευτής είναι σε θέση να επιλέξει κατάλληλες μουσικές, όργανα και συνδυασμούς οργάνων που ταιριάζουν στο pathos animi (πάθος ψυχής). Συνεπώς, για τη μουσικοθεραπεία η μουσική είναι τέχνη και επιστήμη.
Όσο για τον Σομέ, ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα, έθετε τέτοιες προϋποθέσεις για τη χρησιμοποίηση της μουσικής ως θεραπευτικού μέσου, οι οποίες, παρ' ότι έχουν περάσει 150 περίπου χρόνια, δεν ξεπεράστηκαν διόλου. Αναφέρει ότι «πριν από τη χρησιμοποίηση της μουσικής με σκοπό την καταπολέμηση μιας ασθένειας, επιβάλλεται η μελέτη του τρόπου ζωής του ασθενούς, του χαρακτήρα του, της ιδιοσυγκρασίας του, των συνηθειών και των τάσεών του. Μόνον όταν ο γιατρός γνωρίζει όλες αυτές τις ιδιαιτερότητες του αρρώστου, είναι σε θέση να επιλέξει τις κατάλληλες μελωδίες, δίνοντας μεγάλη προσοχή στο ρυθμό, την τονικότητα και στα όργανα εκτέλεσης. Η επιλογή της κατάλληλης στιγμής, για την εκτέλεση του μουσικού κομματιού, (σ.σ. αρχή της σύγχρονης φαρμακευτικής αγωγής!) και η σωστή αξιολόγηση της όλης ψυχοπνευματικής κατάστασης του αρρώστου, συνθέτουν το μυστικό αυτής της θεραπευτικής μεθόδου». Ωστόσο, ως τις αρχές τού 20ου αιώνα, οι επιστήμονες δεν είχαν παρατηρήσει ούτε έχουν μελετήσει συστηματικά τις επιδράσεις της μουσικής σε παραμέτρους της λειτουργίας του ανθρώπινου σώματος. Κατά τον πρώτο και δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, η αξία της μουσικής ως θεραπευτικού μέσου φάνηκε ακόμη περισσότερο όταν πολλοί μουσικοί, επαγγελματίες ή ερασιτέχνες, πήγαιναν στα νοσοκομεία και με τη μουσική τους απάλυναν το σωματικό και ψυχικό πόνο των τραυματισμένων και των βετεράνων.
Με βάση τα ιστορικά δεδομένα και τις εμπειρίες, αναγνωρίσθηκε σταδιακά και θεμελιώθηκε η αξία της μουσικοθεραπείας. Ως αποτέλεσμα, από το 1944 στις Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν να εφαρμόζονται τα πρώτα προγράμματα εκπαίδευσης μουσικοθεραπευτών. Οι μουσικοθεραπευτές, εκτός από τις βασικές μουσικές δεξιότητες, μαθαίνουν να εφαρμόζουν διάφορες τεχνικές με βάση τη μουσική, το τραγούδι και το ρυθμό, για να προσφέρουν θεραπευτική ψυχαγωγία και να απαλύνουν τον ψυχικό ή σωματικό πόνο σε διάφορες ομάδες ασθενών.
Tο 1950, δημιουργήθηκε η Αμερικανική Εταιρεία Μουσικοθεραπείας, η οποία αποτέλεσε τον πρώτο πυρήνα εφαρμογής και έρευνας της μουσικοθεραπείας. Σ' αυτό το σημείο πρέπει να αναφέρει κανείς ότι η ίδρυση της εταιρείας αυτής βασίστηκε σε μία απλή κλινική παρατήρηση που έδειχνε ότι, σε νοσοκομεία των Η.Π.Α. στα οποία νοσηλεύονταν τραυματίες βετεράνοι του Β' Παγκόσμιου πολέμου, η ανάρρωση των ασθενών ήταν ταχύτερη σε θαλάμους στους οποίους υπήρχε «ζωντανή μουσική» σε σχέση με θαλάμους χωρίς μουσική.
Την τελευταία δεκαετία, με την πρόοδο της μαγνητικής τομογραφίας και την εμφάνιση της τομογραφίας εκπομπής ποζιτρονίων, έχει καταστεί δυνατή η εξονυχιστική μελέτη των επιδράσεων της μουσικής στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Τα συμπεράσματα έχουν κινητοποιήσει πολλούς κλινικούς γιατρούς σε διάφορες ειδικότητες, που χρησιμοποιούν τη μουσικοθεραπεία ως συμπληρωματικό θεραπευτικό μέσο. Το πόσο σύγχρονη είναι η ιδέα της χρησιμοποίησης της μουσικής για την κατανίκηση του φόβου, αποδεικνύεται από τη σχετικά πρόσφατη πειραματική εφαρμογή της στο τμήμα Αναισθησιολογίας του νοσοκομείου για τραυματίες αθλητές της γερμανικής πόλης Λίντενσαϊντ . Εκεί η εφαρμογή μουσικοθεραπευτικών προγραμμάτων σε επτά χιλιάδες ασθενείς απέδειξε πως η απαιτούμενη δόση φαρμάκων κατά το στάδιο της προετοιμασία για την εγχείρηση μπορούσε να μειωθεί, έστω και στο ήμισυ της συνήθως χορηγούμενης, χάρη στην αγχολυτική επίδραση της μουσικής, χωρίς να παρατηρηθούν συμπτώματα. Επίσης, από μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί στο εξωτερικό έχει βρεθεί ότι η χρήση της κατάλληλης μουσικής μειώνει το προ-εγχειρητικό άγχος, καθώς και το άγχος των ασθενών που νοσηλεύονται.
Επίσης μειώνει τις αναπνοές και τους καρδιακούς παλμούς σε ασθενείς που νοσηλεύονται σε μονάδες. Η μουσική βοηθά στο να απαλύνεται ο πόνος και οι επιπλοκές από τις θεραπείες στις οποίες υποβάλλονται οι καρκινοπαθείς. Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε μεταμόσχευση μυελού των οστών, όταν υποβάλλονται σε μουσικο-θεραπεία, παρουσιάζουν λιγότερο συχνά ναυτίες, εμετούς και πόνο. Μάλιστα, φαίνεται ότι η μουσικοθεραπεία αυξάνει την ταχύτητα με την οποία αναδημιουργείται ο μυελός των ασθενών μετά τη μεταμόσχευση. Αυτό συμβάλλει στην ταχύτερη ανάρρωση των ασθενών και στη μείωση του κινδύνου να παρουσιάσουν σοβαρές μολυσματικές και αιμορραγικές επιπλοκές. Σε ασθενείς με νεοπλασίες τελικού σταδίου, οι οποίοι είναι φορτισμένοι συναισθηματικά, η μουσικοθεραπεία παίζει σημαντικό ρόλο στη συναισθηματική τους αποφόρτιση. Τέλος, από την εφαρμογή της μουσικο-θεραπείας στα παιδιά που είναι οι πιο δύσκολοι ασθενείς, και ιδιαίτερα σ' αυτά που είναι αναγκασμένα να νοσηλεύονται σε νοσοκομείο για μεγάλο διάστημα, διαπιστώθηκε ότι η μουσική είναι μια ευχάριστη και ταυτόχρονα θεραπευτική ενασχόληση.
Η μουσική μπορεί να χρησιμοποιηθεί για χαλάρωση και μείωση του στρες όχι μόνο από ασθενείς αλλά και από υγιή άτομα. Κατά την εγκυμοσύνη και τον τοκετό, η μουσικοθεραπεία έχει επίσης ευνοϊκά αποτελέσματα. Στα νοσοκομεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για διάφορες ηλικίες ασθενών και για διάφορες παθήσεις. Τα άτομα με ειδικές ανάγκες, οι ασθενείς με Αλτσχάιμερ, τα άτομα με εγκεφαλικά προβλήματα, καθώς και τα άτομα τρίτης ηλικίας μπορούν να επωφεληθούν ουσιαστικά από τις διάφορες μορφές μουσικοθεραπείας.
Για να επωφεληθεί ένας ασθενής από τη μουσικοθεραπεία, δε χρειάζεται να έχει ιδιαίτερες μουσικές ικανότητες. Επίσης, δεν υπάρχει ένα είδος μουσικής το οποίο είναι πιο αποτελεσματικό από ένα άλλο. Όλα τα είδη μουσικής μπορούν να χρησιμοποιηθούν και να είναι αποτελεσματικά στη βελτίωση της ζωής κάποιου ασθενούς. Οι προτιμήσεις του ασθενούς, οι εξατομικευμένες συνθήκες και οι απαιτήσεις της θεραπείας θα καθορίσουν το είδος της μουσικής και τις τεχνικές της μουσικοθεραπείας που θα εφαρμόσει στην κάθε περίπτωση ο θεραπευτής. Συνήθως, οι μουσικο-θεραπευτές αξιολογούν τη συναισθηματική και σωματική κατάσταση του ασθενούς, όπως επίσης και το επίπεδο επικοινωνίας που αυτός έχει.
Είθε στους δρόμους της ουσίας σου να πορευθείς και στα μυστικά απόκρυφα αρχεία της ψυχής σου... 
Είναι άπειρες οι κατευθύνσεις στο Άπειρο Σύμπαν… Το ταξίδι μαγικό και ατελείωτο… Έχεις πολλά να χαρτογραφήσεις… 
Τρι 8 Μαρ - 18:02:02
