“Περί της των κακών υποστάσεως” – Πρόκλος : συλλογή κειμένων

“Περί της των κακών υποστάσεως” – Πρόκλος : συλλογή κειμένων

Α’ Μέρος

   Εισαγωγή
   1-η άποψη : το κακό δεν υπάρχει
   2-η άποψη : το κακό υπάρχει
   Άποψη Πρόκλου για το κακό

Β΄ Μέρος – που υπάρχει το κακό

   Υπάρχει το κακό μέσα στους Θεούς ;
   Υπάρχει το κακό μέσα στα ανώτερα γένη, δηλ. στους Αγγέλους, στους Δαίμονες και στους Ήρωες ;
   Υπάρχει το κακό μέσα στις ψυχές, δηλαδή μέσα στις άχραντες ψυχές, στην ανθρώπινες ψυχές και στις άλογες ψυχές ;
   Υπάρχει το κακό μέσα στην Φύση και στα σώματα ;
   Είναι η Ύλη το κακό ;
   Είναι η στέρηση το κακό ;
   Είναι  μεγαλύτερο το κακό των σωμάτων απο το κακό των ψυχών ;

Γ’ μέρος

   Τα αίτια του κακού

Δ’ μέρος

   ο τρόπος ύπαρξης και η φύση του κακού

Ε’ μέρος

   Διάφορες μορφές του κακού

ς’ μέρος

   το κακό και η πρόνοια

«Ο συλλογισμός, λοιπόν, ο οποίος εξορίζει το κακό από την ύπαρξη θα είναι κάπως έτσι, και τέτοια περίπου επιχειρήματα θα προβάλει μιλώντας πειστικά. Ο συλλογισμός που υποστηρίζει την αντίθετη άποψη, θα απαιτήσει πρώτα να κοιτάξουμε την υπόσταση των πραγμάτων και, έχοντας αυτήν υπόψη μας, να εκφέρουμε άποψη για το αν υπάρχει ή όχι το κακό. Παίρνοντας, λοιπόν, ως δεδομένα την ίδια την ακολασία, την αδικία και όσα άλλα συνηθίζουν να αποκαλούμε κακίες της ψυχής, θα αναρωτηθούμε για το αν θα πούμε καθεμιά από αυτές αγαθό ή κακό.  
 

Γιατί αν θεωρήσουμε ότι καθεμία από αυτές είναι αγαθό, είναι ανάγκη ασφαλώς να υποστηρίξουμε το ένα από τα εξής δυο : είτε ότι η αρετή δεν είναι αντίθετη στην κακία (ολόκληρη η αρετή σε ολόκληρη την κακία και οι επιμέρους αρετές στης επιμέρους κακίες) είτε ότι αυτό που αντιτίθεται στο αγαθό δεν είναι πλήρως κακό. Όμως τι πιο παράδοξο από κάθε μια εξ αυτών των δύο απόψεων η πιο αταίριαστη από τξ φύση των πραγμάτων θα μπορούσε να υπάρξει ;;
 

 Γιατί οι κακίες αντιτίθενται στις αρετές. Και είναι φανερό ότι αντιτίθενται, αν λάβουμε υπόψη μας και την υπόλοιπη ανθρώπινη ζωή, κατά την οποία οι άδικοι έχουν εναντιωθεί στους δίκαιους και οι ακόλαστοι στους συνετούς, και επίσης, αν θές, τη διαμάχη που υπάρχει μέσα στις ψυχές. Για παράδειγμα, όταν μέσα στους ασυγκράτητους η λογική οδηγεί προς μια κατεύθυνση και το πάθος αντιδρά και κατά τη σύγκρουση των δύο ηττάται η ανώτερη από το κατώτερο.
 

Γιατί τι άλλο συμβαίνει μέσα σε αυτούς αν όχι μια μάχη ανάμεσα στη σωφροσύνη της ψυχής και ακόλαστο ήθος ;; και μέσα σε αυτούς που αντιστέκονται στον θυμό δεν συμβαίνει κάτι παρόμοιο ; και τι συμβαίνει στις υπόλοιπες περιπτώσεις του κακού κατά τις οποίες αισθανόμαστε την ψυχή μας να βρίσκεται σε διαμάχη ;; Γιατί γενικά οι ορατές εναντιώσεις των κακών προς τους αγαθούς πολύ πιο πρίν υπάρχουν αόρατα μέσα στις ίδιες τις ψυχές. Και αυτή είναι η έσχατη αμάθεια και νόσος της ψυχής, όταν το ανώτερο στοιχείο που έχουμε μέσα μας και οι αγαθοί λογισμοί που υπάρχουν μέσα σε αυτό κυριαρχούνται από τα γηγενοί και άτιμα πάθη. Δεν θα ήταν, λοιπόν, πάρα πολύ ανόητο να φέρω περισσότερα παραδείγματα για αυτό το γεγονός ;;


 Αν όμως, όπως είπαμε, οι κακίες είναι αντίθετες στις αρετές, και αν το κακό είναι από κάθε άποψη αντίθετο στο αγαθό (γιατί η φύση του αγαθού δεν είναι φτιαγμένη να αντιτίθεται η ίδια στον εαυτό της, αλλά επειδή είναι γέννημα μια ενάδας και ενός αίτιου, κυριαρχείται από την ομοιότητα, την ενότητα και τη φιλία προς τον εαυτό της, και τα μεγαλύτερα αγαθά διασώζουν τα μικρότερα αγαθά, και τα μικρότερα αγαθά τακτοποιούνται από τα τελειότερα αγαθά), τότε είναι απόλυτη ανάγκη οι κακίες να είναι κακίες όχι μόνο στα λόγια, αλλά να είναι καθεμία στην πραγματικότητα κακό και όχι μικρότερο κακό. Γιατί πουθενά το μικρότερο αγαθό δεν είναι αντίθετο στο μεγαλύτερο αγαθό, όπως ακριβώς ούτε το λιγότερο θερμό είναι αντίθετο στο περισσότερο θερμό ή το λιγότερο ψυχρό στο περισσότερο ψυχρό. Αν, όμως, γίνει αποδεκτό ότι οι κακίες της ψυχής ανήκουν στην φύση του κακού, θα έχει αποδειχτεί ότι το κακό ανήκει στην τάξη των όντων.
 

Και όχι μόνο για τον λόγο αυτό, αλλά και επειδή το κακό είναι αυτό που φθείρει το καθετί. Γιατί και ο Σωκράτης στην “Πολιτείε, 608e+” απέδειξε ότι αυτό είναι το κακό, όταν λέει ότι το αγαθό κάθε πράγματος είναι αυτό που σώζει κάθε πράγμα, και ότι για αυτό στα πάντα υπάρχει η επιθυμία για το αγαθό. Γιατί η ύπαρξη και η σωτηρία των πάντων προέρχεται από εκεί, όπως ακριβώς πάλι η ανυπαρξία και η φθορά οφείλονται στη φύση του κακού. Είναι, λοιπόν, ανάγκη είτε να υπάρχει το κακό είτε κανένα πράγμα να μην φθείρει το άλλο. Στη δεύτερη περίπτωση, όμως, “η γέννηση θα καταρεύσει και θα σταματήσει”[1].  


 Γιατί  αν δεν υπάρχουν αυτά που φθείρουν, δεν είναι δυνατόν να υπάρχει ούτε φθορά. Κι αν δεν υπάρχει φθορά, δεν θα υπάρχει ούτε γέννσηη, αφού κάθε γέννηση πραγματοποιείται μέσω της φθοράς κάποιου άλλου. Κι αν δεν υπάρχει γέννηση, “ο σύμπας Κόσμος θα είναι ατελής. Γιατί δεν θα έχει μέσα του θνητά γέννη ζωντανών όντων, και πρέπει να τα έχει, αν πρόκειται να είναι απολύτως τέλειοως”, όπως λέγει ο Πλάτων στον “Τίμαιο, 41.b-c”. Άρα πρέπει, αν πρέπει ο Κόσμος να είναι “ευδαίμων θεός”[2], αν πρέπει αυτός να διατηρήσει πλήρως την ομοιότητά του προς το παντελές ζωντανό ΟΝ. Και αν αυτό αληθεύει, πρέπει τα “θνητά γένη”[3] το σύμπαν. Και αν ισχύει αυτό, πρέπει να υπάρχει και γέννηση κα ιφθορά. Και αν αληθεύει αυτό, πρέπει να υπάρχουν γθαρτικά και γεννητικά αίτια των όντων, διαφορετικά για κάθε ον.
 

Γιατί ούτε η γέννηση ούτε η φθορά των πάντων προέρχεται από τα ίδια αίτια. Αν, λοιπόν, υπάρχουν τα φθαρτικά αίτια, τα οποία μέσα στα όντα που έλαβε γέννηση είναι έμφυτο και φθείρουν τη δύναμη τους, πρέπει να υπάρχει και κακό. Γιατί αυτό ήταν το κακό, εκείνο δηλ. που φθείρει κάθε γεννημένο ον, μέσα στην ουσία του οποίου υπαρχη εξαρχής.[4] Γιατί άλλα είναι αυτά που φθείρουν την ψυχή, αλλά αυτά που φθείρουν το σώμα, και άλλο είναι αυτό που φθείρεται. Και ο τρόπος της φθοράς δεν είναι ο ίδιος, αλλά αλλού αφορά την ουσία και αλλού τη ζωή. Και στη μια περίπτωση οδηγείται στην ανυπαρξια και στη φθορά η ουσία, ενώ στην άλλη περίπτωση η ζωή γενικά φεύγει από την ύπαρξη προς κάτι άλλο που δεν υπάρχει. Άρα ο ίδιος συλλογισμός θα διατηρήσει για εμάς τέλειο τον σύμπαντα Κόσμο και τα τοποθετήσει το κακό μέσα στα όντα.  
Επομένως όχι μόνο το κακό θα υπάρχει χάριν του αγαθού, αλλά θα είναι και κατά ουσία αγαθό. Κι αυτό είναι το πιο παράδοξο από όλα, το οποίο θα διευκρινιστεί περισσότερο στη συνέχεια.


Αν όμως πρέπει να μην αρκεστούμε μόνο σε όσα επιχειρήματα ειπώθηκαν, αλλά να προσεγγίσουμε το ζητούμενο και με μια άλλη μέθοδο, ας αναπτύξουμε επίσης και τον ακόλουθο συλλογισμό. Κάθε αγαθό, στον βαθμό που μπορεί να είναι περισσότερο ή λιγότερο αγαθό, καθίσταται τελειότερο και πιο κοντινό στην πηγή του, όταν κλίνει προς το περισσότερο. Όταν κλίνει προς το λιγότερο και εξασθενεί και γίνεται ατελέστερο λόγω έλλειψης, απομακρύνεται προς τα κάτω από την ενάδα του. Το ίδιο συμβαίνει και με το ίσο. Αυτό που είναι ίδι στο μέγιστο βαθμό είναι πιο συγγενές και σχεδόν διπλανό στην ενάδα του.  


 Αυτό που είναι απλώς περισσότερο ίσο έχει μια θέση κατώτερη από το προηγούμενο. Κι αυτό που είναι λιγότερο ίσο είναι τελευταίο. Και η ίδια λογική ισχύει για το θερμό και το ψυχρό, το ωραίο και το άσχημο. Άραγε, λοιπόν, δεν κάναμε λόγο επίσης για περισσότερη ή λιγότερη αδικία και ακολασία, ή μήπως όλοι είναι ακόλαστοι και άδικοι εξίσου ;; σε κάθε περίπτωση θα το αρνηθούμε αυτό.
 

Τ ι, λοιπόν ;; Εφόσον η αδικία μπορεί να είναι περισσότερη ή λιγότερη, δεν θα δεχτούμε ότι, όσο λίγοτερο είναι αδικία, τόσο λιγότερο έχει απομακρυνθεί από τη φύση του αγαθού, και ότι όσο περισσότερο έχει το πάθος της αδικίας, τόσο περισσότερο είναι αμέτοχη στο αγαθό;; Βέβαια είναι ανάγκη να συμφωνήσουμε. Αλλά κάθε αγαθό, και το μεγαλύτερο και το μικρότερο, όταν αυξάνεται, λέγαμα ότι έρχεται πιο κοντά στο πρωταρχικό Αγαθό, και ότι το τέλειο Αγαθό ταυτίζεται με αυτό που είναι αγαθό στον μέγιστο βαθμό. Όμως η αύξηση της αδικίας ήταν σε κάθε περίπτωση έλλειψη του αγαθού.


  Άρα δεν ταιριάζει να αποκαλούμε πλέον την αδικία αγαθό, είτε μεγαλύτερο είτε μικρότερο, αλλά σε κάθε περίπτωση κακό. Γιατί το μικρότερο αγαθό, όταν αυξάνεται, γίνεται μεγαλύτερο αγαθό, γιατί και το λιγότερο θερμό και το λιγότερο ψυχρό, όταν αυξάνεται, γίνονται περισσότερο ότι καθένα από τα δύο είναι. Το άδικο, όμως, όταν αυξάνεται δεν γίνεται μεγαλύτερο αγαθό. Επειδή, λοιπόν, είναι αντίθετο προς το αγαθό, πως δεν θα ανήκει στα κακά ;;


  Όλα όσα είπαμε, λοιπόν, και αυτός ο συλλογισμός θα μας αποκαλύψουν και θα μας επιβεβαιώσουν τη νυπόσταση των κακών. Θα μπορούσε κανείς να παραθέσει και ένα κείμενο του Πλάτωνα προς ενίσχυσει των παραπάνω, και συγκεκριμένα το κείμενο το οποίο εκείνος όχι μόνον φαίνεται να δηλώνει αλλά και να αποδεικνύει ότι συμπεριλαμβάνει τη φύση των κακών στα όντα. Γιατί και ο Σωκράτης στον “Θεαίτητο, 176.a” υποστηρίζει την άποψη ότι τα κακά δεν θα εξαφανιστούν και ότι η ύπαρξη τους δεν είναι ούτε περιττή ούτε κάτι σαν σύμπτωση. Γιατί και η ύπαρξη τους είναι κάτι αναγκαίο και αγαθό. Λέει ότι το κακό είναι αναγκαίο. Επομένως το κακό είναι αγαθό.
 
Αν όμως το κακό είναι αγαθό, τότε το κακό υπάρχει, όπως λέει η επιχειρηματολογία εκείνου, όχι μόνο επειδή είναι φτιαγμένο να μην εξαφανίζεται και έτσι ανήκει στα όντα, αλλά και επειδή έχει μια αρχή, δηλ. μια είσοδο στην ύπαρξη, σύμφωνη με το αγαθό......

http://eleysis69.wordpress.com/%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AE%CE%BD%CF%89%CE%BD-%CF%80%CE%B1%CF%84%CF%81%CF%8E%CE%B1-%CE%B8%CF%81%CE%B7%CF%83%CE%BA%CE%B5%CE%AF%CE%B1-%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1-%CF%86%CE%B9/2-%CE%B7-%CE%AC%CF%80%CE%BF%CF%88%CE%B7-%CF%84%CE%BF-%CE%BA%CE%B1%CE%BA%CF%8C-%CF%85%CF%80%CE%AC%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%B9/