Υμνωδία & Ήχοι...

Κατά τον Πλάτωνα (αναφορά στους Νόμους) η υμνωδία (επωδή) είναι η μέθοδος εργασίας του μάγου,
μαζί με την επαγωγή (επίκληση). Η ανάλυση της λέξης επωδή αναδείχνει ορισμένους συνειρμούς,
που μπορούν να μας διαφωτίσουν ως προς τη φύση της μαγικής δύναμης που ενεργοποιείται.
Πρόκειται προφανώς για τον σύνθετο του όρου αοιδή (ωδή, στους τραγικούς),
που σημαίνει "άσμα" κατά τον Ομηρο και τους ποιητές και που σχετίζεται με την αυδή, την "ανθρώπινη φωνή".
Υπάρχει διάκριση ανάμεσα στην ανθρώπινη αυδή και τη φωνή που μπορούν να την έχουν άνθρωπο αλλά και ζώα.

Ο όρος φθόγγος υποδηλώνει μόνο τον ήχο. Το ρήμα αείδω σημαίνει "τραγουδώ" και το ουσιαστικό αοιδός "τραγουδιστής".

Στην Οδύσσεια, όταν ο Οδυσσέας πληγώνεται στον μηρό οι γιοι του Αυτολύτου που τον περιποιούνται
"επιδένουν με μαστοριά το πόδι του ήρωα και σταματούν την αιμορραγία με ένα μαγικό άσμα (επαοιδή δι' αίμα κελαινόν έσχεθον).

Και από άλλα παραδείγματα βλέπουμε ότι η επωδή είχε τη θέση της στο θεραπευτικό οπλοστάσιο
και τα μαγικά λόγια συνέβαλαν στη θεραπεία. Ο λόγος μπορεί πράγματι να απαλύνει τον πόνο,
ιδίως όταν χρησιμοποιεί τις κατάλληλες φράσεις.

Οι επωδές, δηλαδή τα μαγικά λόγια δρουν συμπληρωματικά ως προς τα μαγικά φίλτρα, τα φάρμακα.
Και η μια και η άλλη τεχνική απαιτούν ωστόσο γνώσεις ειδικού, είτε των παρασκευασμάτων είτε της μαγικής φρασεολογίας.

Η επωδή λοιπόν εμφανίζεται σαν μαγικό όπλο που δημιουργήθηκε από το λόγο, για να ανακουφίζει.
Ο ενθαρρυντικός αυτός λόγος βοηθά τον γιατρό ή τον φίλο, και αποτελεί στοιχείο της ευεργετικής μαγείας.
Από πού όμως αντλεί την αποτελεσματικότητα του;

Η επωδή είναι γητειά ακριβώς επειδή είναι τραγούδι. Αν οι Έλληνες υπήρξαν μάγοι αυτό συνέβη
επειδή ήταν μουσικοί και αυτό το οφείλουν στο γεγονός ότι είχαν για παιδαγωγό τον μεγαλύτερο αοιδό όλων των εποχών, τον Όμηρο.

Η επωδή στον Πλάτωνα αποβαίνει εκπαιδευτική μέθοδος και μέσον για την πραγματοποίηση της Ιδανικής Πολιτείας..

Στους Νόμους, στο δεύτερο βιβλίο, παρουσιάζει μια συζήτηση ανάμεσα σε ένα άγνωστο γέροντα,
τον κρητικό Κλεινία και τον Λακεδαιμόνιο Μέγιλλο και αναφέρει: "...άς ωδάς καλούμεν, όντως μεν επωδαί ταις ψυχαίς" αναφερόμενος στην ευεργετική επίδραση του ύμνου και των χορικών, στην ψυχή.
Η μουσική ήταν απόλυτα απαραίτητη για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας των πολιτών.
Όπως ακριβώς το τραγούδι, ως μελωδία που απευθύνεται στην ψυχή, αποδεικνύεται ιδιαίτερα αποτελεσματικό
στην μετάδοση της αγάπης για την αρετή και την ευτυχία, έτσι υπάρχουν και υμνωδίες ικανές να ξαναχαρίσουν υγεία στο σώμα.

Το φάρμακο λοιπόν για την κεφαλαλγία θα πρέπει να συνοδεύεται από μια επωδή για να είναι αποτελεσματικό.

Αυτό διδάσκει ο Σωκράτης στον νεαρό Χαρμίδη:
"...όταν αυτός με ερώτησε αν γνωρίζω το φάρμακο κατά της κεφαλαλγίας του απάντησα ότι το εγνώριζα,
και του είπα ότι το φάρμακο ήτο κάποιο φύλλον και ότι κοντά εις το φάρμακον είναι και μαγικοί εξορκισμοί (επωδή δε τις τω φαρμάκω).
Αν λέγει κανείς αυτούς και συγχρόνως παίρνει και το φάρμακον, θεραπεύεται εντελώς.
Χωρίς όμως τους εξορκισμούς καθόλου δεν ωφελεί το φύλλον.
Και αυτός μου είπε: "Θα αντιγράψω από σένα τους εξορκισμούς".

Στη συνέχεια ο Σωκράτης διευκρινίζει πως η επωδή δεν πρέπει να στοχεύει σε ένα μόνο μέρος του κορμιού
αλλά σε ολόκληρο το σώμα, και προσθέτει:

"Κάτι παρόμοιον λοιπόν συμβαίνει Χαρμίδη, και με αυτούς τους εξορκισμούς.
Έμαθα δε αυτούς εκεί εις τον στρατόν από ένα Θράκα ιατρόν, ο οποίος ήτο από τους μαθητάς του Ζαλμόξιδος,
δια τους οποίους λέγεται ότι γνωρίζουν να καθιστούν τους ανθρώπους αθανάτους...
Μου έλεγε δε ο Θραξ ούτος ότι ... ο Ζάλμοξις ο βασιλεύς μας, ο οποίος είναι θεός,
λέγει ότι καθώς δεν πρέπει κανείς να επιχειρεί να θεραπεύη τους οφθαλμούς χωρίς να θεραπεύει την κεφαλήν,
ούτε την κεφαλήν ανεξάρτητα από το σώμα, έτσι, και το σώμα δεν πρέπει να θεραπεύεται ανεξάρτητα από την ψυχήν, αυτή δε ακριβώς είναι η αιτία να διαφεύγουν τους έλληνες τα περισσότερα νοσήματα, το ότι δηλαδή αγνοούν το όλον, δια το οποίον πρέπει να φροντίζουν, αγνοούν δηλαδή ότι, αν το όλον δεν είναι καλά, αδύνατον να είναι καλά το μέρος"

Παράξενος διάλογος όπου ο Σωκράτης μοιάζει να δίνει στον Χαρμίδη, ταυτόχρονα οδηγίες μαγείας,
ιατρικές συμβουλές και ένα μάθημα φιλοσοφίας.

Η χρησιμοποίηση ενός φαρμακευτικού παρασκευάσματος, η αποκάλυψη μιας ωδής απαραίτητης
για να καταστεί αυτό αποτελεσματικό, η προσπάθεια διάδοσης ενός δοκιμασμένου φαρμάκου,
όλα αυτά απαντώνται και στις οδηγίες μαγείας. Εδώ ωστόσο γίνεται μια προσπάθεια να δοθεί μια φιλοσοφική μέθοδος, να διδαχτεί η τέχνη της υπαγωγής των επιμέρους στο όλο, και να αναδειχθούν ότι σχέσεις που συνδέουν το σώμα με την ψυχή.

Όπως στους μαγικούς παπύρους έτσι και εδώ, πράξη και λόγος συνεργάζονται για να επιτευχθεί η θεραπεία.
Τεράστια σημασία όμως δινόταν στην ορθή προφορά των κυρίων ονομάτων, στον τόνο και την εκφορά των μαγικών φράσεων, στην αντήχηση των παράξενων συλλαβών που παρουσιάζονται ως αληθινά ονόματα των επικαλούμενων δυνάμεων.

Η ορθή άρθρωση αυτών των λέξεων και συλλαβών αποτελούσε την πρώτη προϋπόθεση για την αποτελεσματικότητα των μαγικών ρήσεων.

Για να διευκολύνουν την απομνημόνευση και την απαγγελία τους οι μαγικοί πάπυροι μεταφέρουν συχνά κείμενα
συνταγμένα σε στίχους, σε κανονικό δακτυλικό εξάμετρο συνήθως.
Οι επωδές όμως δεν ήταν μόνο θεραπευτικές αλλά και ερωτικές. Σε μια ερωτική επωδή -γραμμένη σε δακτυλικό εξάμετρο- διαβάζουμε ένα ύμνο αφιερωμένο στον ήλιο που ταυτίζεται με τον θεό Ώρο.

"... Καλώ το όνομα σου, Ώρε, που έχει τον ίδιο αριθμό συλλαβών με τις Μοίρες:
ΑΧΑΙΦΩ ΘΩΘΩ ΦΙΑΧΑ ΑΙΗ ΗΙΑ ΙΑΗ ΗΙΑ ΘΩΘΩ ΦΙΑΧΑ.
Φανού σπλαχνικός για μένα παππούλη, τέκνο του σύμπαντος,
που γεννήθηκες από τον εαυτό σου, φωτοβόλε, ........
Στείλε το δαίμονα που σου ζητώ, στην Τάδε (Ν).
Να διαφορετικά το όνομα σου: ΑΧΑΙ ΦΩΘΩΘΩ ΑΙΗ ΗΙΑ ΗΙΩ ΘΩΘΩ ΦΙΑΧΑ......"

Οι μαγικές επωδοί αλλά και η μαγεία γενικά φθάνουν στον ύψιστο βαθμό
όταν αφιερώνει κανείς τον ίδιο του τον εαυτό στους Θεούς του Σύμπαντος και ειδικότερα στον Ήλιο.

Σ' αυτή την περίπτωση οι μαγικές επωδοί μας προσφέρουν συνταγές αθανασίας
που έχουν την ειδική ονομασία του απαθανατισμού, της "θεοποίησης ή αποθέωσης"
Μια από τις βασικές διαδικασίες της μαγείας -όπως ορίζει ο Πλάτωνας- είναι και η επαγωγή.

Η λέξη παράγεται από το ρήμα επάγω, που σημαίνει ταυτόχρονα "φέρνω προς" και "οδηγώ εναντίον".
Και η επαγωγή διατήρησε τη διπλή αυτή σημασία εκφράζοντας θαυμάσια τις δύο όψεις της αφιέρωσης:
"επίθεση κατά του εχθρού" και "συμβιβασμός" με κάποια χθόνια δύναμη.