Mantras: λέξεις δύναμης και ιερές φράσεις

Η λέξη ”mantra” προέρχεται από το σανσκριτικό man (νους) και tra (απελευθερώνω). Επομένως αφορά σε μία φωνητική τεχνική που σκοπό έχει να απελευθερώσει τον νου. Κατ’ ουσίαν τα mantras αποτελούν συγκεκριμένες λέξεις, ολόκληρες φράσεις ή ακόμα και ακαθόριστες συλλαβές που επαναλαμβάνονται επί μακρόν κι εν τέλει, η επανάληψή τους επιφέρει την “απομάκρυνση” της συνείδησης του ανθρώπου από τον κόσμο γύρω του και την υποβοήθηση της ένωσής του με το θείο (μυστικισμός).

Τα mantras ως τεχνική εσωτερισμού απαντώνται κυριολεκτικά παγκοσμίως και σε όλες τις γνωστές θρησκείες, αρχαίες και σύγχρονες, από τις ανατολικές και τις τρεις αβρααμικές (χριστιανισμός, ιουδαϊσμός, μωαμεθανισμός), μέχρι και τους ινδιάνους σαμάνους ή τους μάγους της Αφρικής, ενώ θα τα συναντήσουμε και σε διάφορα τελετουργικά δρώμενα. Αποτελούν δε και βασικό στοιχείο του διαλογισμού, ως μέσο αποδέσμευσης του νου από το άμεσο περιβάλλον, έτσι ώστε ο διαλογιζόμενος να φτάσει σε μία ιδιαίτερη κατάσταση συνειδητότητας, εκεί όπου ο νους συναντά την Ολότητα απαλλαγμένος από την πλάνη του δυισμού, ή κατά μερικούς “αισθάνεται τον Θεό”.

Τέτοιες λέξεις ή φράσεις μπορεί να είναι διάφορα ονόματα του Θεού (ανάλογα με τη θρησκεία), σύντομες προσευχές, ενώ μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ολόκληρες φράσεις ή επιφωνήματα. Τα mantras μπορεί να ψέλνονται προφορικά, ημιπροφορικά ή σιωπηλά (νοητά) αλλά και να γράφονται. Βασικό χαρακτηριστικό ενός προφερόμενου mantra είναι οι δονήσεις που αυτό προκαλεί στον άνθρωπο και ιδίως στην κρανιακή κοιλότητα και γι’ αυτόν τον λόγο δίνεται ιδιαίτερη σημασία στον τρόπο που προφέρονται.

Προσωπική μου άποψη είναι πως από τα διάφορα είδη/μορφές των mantras, οι επαναλαμβανόμενες σύντομες φράσεις αποτελούν την καλύτερη εισαγωγή σε εναλλακτικές συνειδησιακές καταστάσεις, ενώ η μετάβαση από τις φράσεις σε μεμονωμένες λέξεις επιδρά θετικά κυρίως στα προχωρημένα στάδια των μυστικιστικών εμπειριών.

Δεν θα ήταν υπερβολή το να χαρακτηρίσουμε τα προφερόμενα mantras ως μία τεχνική σύνδεσης και μίξης διαφόρων ήχων προς ένα επιθυμητό αποτέλεσμα. Όπως στη ζωγραφική συνδυάζουμε τα χρώματα για να παράγουμε ένα οπτικά επιθυμητό αποτέλεσμα, έτσι και στα mantras, η ορθή χρήση διαφόρων ήχων έχει τα ανάλογα αποτελέσματα. Βασικό στοιχείο αυτής της διαδικασίας, αποτελεί η πρόθεση του ανθρώπου που τα προφέρει, καθώς ένα σημαντικό κομμάτι της δύναμης που πηγάζει από ένα mantra, προέρχεται από το άτομο που το προφέρει και από τον σκοπό για τον οποίο το χρησιμοποιεί. Αναλογικά με την επίδραση των mantras στον άνθρωπο, μπορούμε να παρατηρήσουμε την επίδραση κάποιων ήχων στην ύλη, ακόμα και στους κρυστάλλους του νερού…

Μερικά παραδείγματα γνωστών mantras είναι τα ακόλουθα:
Kadosh, Kadosh, Kadosh -Adonai Tsvaot (εβραϊκό)
Κύριε ελέησον (ορθόδοξο χριστιανικό)
Om Mani Padme Hum (βουδιστικό)
Ararita (μονολεκτικό)
Οm (μονοσύλλαβο)
IAO (μονολεκτικό)

Η αξία ενός mantra στις μυστικιστικές εμπειρίες είναι δεδομένη και η επίδρασή του βαθιά και εξαιρετικά σημαντική στον τρόπο που ο μύστης ή ο πιστός επικοινωνεί με τον θεό του. Κάθε mantra εκλαμβάνεται ως φθόγγος, λέξη ή φράση δύναμης που η επανάληψή της (κυριολεκτικά εκατοντάδες φορές), υποβοηθούμενη από τη συγκέντρωση του μύστη, επιτυγχάνει να τον αποσύρει από τη γνωστή πραγματικότητα, του αφαιρεί τη συνήθη αίσθηση του χώρου και του χρόνου μέσω της επανάληψης και τον βοηθά να βρει τον σκοπό της προσευχής ή του διαλογισμού του.

Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις τόσο ισχυρής επίδρασης ενός mantra που η επαναλαμβανόμενη προφορά του άλλαξε το χρώμα της φλόγας του κεριού, ενώ είναι συχνό φαινόμενο ένα mantra να έχει και θεραπευτικές ιδιότητες στο νευρικό μας σύστημα, στην κυκλοφορία του αίματος κλπ. Έχει επίσης διαπιστωθεί πως διάφορα mantras αποτελούν μέθοδο προετοιμασίας για να αντιμετωπίσει κάποιος το ισχυρό ψύχος ή τη ζέστη, δημιουργώντας μία ασπίδα προστασίας γύρω από το σώμα του, όμως όλα αυτά προαπαιτούν μακροχρόνια ενασχόληση με τη μεθοδολογία χρήσης ενός mantra.

Κατόπιν των ανωτέρω που αναφέρθηκαν, αν μη τι άλλο, πρέπει να προσεγγίσουμε τα mantras και τις συσχετιζόμενες με αυτά τεχνικές, με την αντικειμενικότητα και τη σοβαρότητα που τους αρμόζει, μέσα από τα στοιχεία που δόθηκαν να αναγνωρίσουμε τη χρησιμότητά τους ως παγκόσμιο εργαλείο προς ανώτερες συνειδησιακές καταστάσεις και με διαπιστωμένες τις θεραπευτικές και υποβοηθητικές τους ιδιότητες να κατανοήσουμε πως ακόμη κι εδώ συναντάμε άλλο ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον κοινό στοιχείο των μυστικιστικών εμπειριών που δεν έχει πατρότητα και υιοθετείται είτε σε ατομικό επίπεδο, είτε σε επίπεδο θρησκειών, πάντα με θετικά αποτελέσματα.