ΤΟ ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΟ ΩΣ Η ΑΓΡΑΦΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ
Μπορούμε, όμως, να αντιληφθούμε τι σημαίνει αυτή η απώλεια όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το πρόβλημα της ανασυγκρότησης –δηλ. σε όλες εκείνες τις περιπτώσεις όπου το συνειδητό μέρος της ψυχής είναι αποκομμένο από το μη συνειδητό μέρος της. Αυτό το σχίσμα μπορεί να γεφυρωθεί μονάχα αν το συνειδητό μπορέσει να διατυπώσει έννοιες που να δίνουν ικανοποιητική έκφραση στα περιεχόμενα του ασυνειδήτου. Θα έλεγε κανείς πως η Τριάδα, μαζί με το ασύμμετρο «τέταρτο», ήταν μια τέτοια σύλληψη. Για την ακρίβεια, σαν μέρος της δοξασίας της σωτηρίας, πρέπει να έχει ένα σωτήριο, θεραπευτικό, υγιεινό αποτέλεσμα. Κατά την ενσωμάτωση των μη συνειδητών περιεχομένων στο συνειδητό, παίζει μεγάλο ρόλο η συσχέτιση των ονειρικών συμβόλων με την τετριμμένη, καθημερινή πραγματικότητα. Αλλά, από μια βαθύτερη και μακρόπνοη άποψη, η διεργασία αυτή δεν είναι αρκετή, αφού δεν αποκαλύπτει τη σημασία των αρχετυπικών περιεχομένων.
Αυτά τα περιεχόμενα αγγίζουν ολότελα άλλα επίπεδα από ό,τι υποπτεύεται ο λεγόμενος κοινός νους. Σαν a priori προϋποθέσεις όλων των ψυχικών γεγονότων, έχουν μιαν αξιοπρέπεια και έχει βρει αιώνια έκφραση σε θεϊκές μορφές. Καμία άλλη διατύπωση δεν ικανοποιεί τις ανάγκες του ασυνειδήτου. Το ασυνείδητο είναι η άγραφτη ιστορία της ανθρωπότητας από αμνημόνευτα χρόνια. Οι λογικοί τύποι μπορούν να ικανοποιούν το παρόν και το κοντινό παρελθόν, αλλά όχι την πείρα της ανθρωπότητας στο σύνολό της. Γιʼ αυτό χρειάζεται το περιεκτικό όραμα του μύθου, όπως εκφράζεται με τα σύμβολα. Αν απουσιάζει ο μύθος, δεν αντιπροσωπεύεται στο συνειδητό η ολότητα του ανθρώπου. Οπότε ο άνθρωπος παραμένει ένα λίγο-πολύ τυχαίο τεμαχίδιο, ένα κομμάτι συνείδησης, στο έλεος κάθε ουτοπιστικής φαντασίας που εισορμά για να γεμίσει το κενό που αφήνει η απουσία των συμβόλων. ʽΈνα σύμβολο δεν μπορεί να επινοηθεί, όπως θα ήθελε να πιστέψει ο ορθολογιστής. Τότε μοναχά είναι αυθεντικό σύμβολο, αν εκφράζει την αμετάβλητη δομή του ασυνειδήτου και αν μπορεί έτσι να απαιτήσει τη γενική παραδοχή. ʽΟσο προκαλεί την αυθόρμητη πίστη, δεν είναι ανάγκη να γίνει κατανοητό με κανέναν άλλο τρόπο. Αλλά αν, από καθαρή έλλειψη κατανόησης, η πίστη σε αυτό αρχίζει να ξεφτίζει, τότε, καλού-κακού, πρέπει να χρησιμοποιήσει κανείς την κατανόηση σαν εργαλείο αν θέλει να αποφύγει τις ανυπολόγιστες συνέπειες μιας απώλειας. Τι θα βάζαμε τότε στη θέση του συμβόλου; Υπάρχει κανείς που να γνωρίζει έναν καλύτερο τρόπο για να εκφράσει κάτι που δεν έχει ως τώρα κατανοηθεί;