Ο γνωστικός χωροχρόνος

Ο γνωστικός χωροχρόνος

Ν.Λυγερός


Τα κλασικά μοντέλα της γνώσης έχουν την τάση να προωθούν μία απλοϊκή εικόνα της γνώσης. Συνήθως την παρουσιάζουν σαν μία συνεχή οντότητα μέσα στον χωροχρόνο. Αυτή η παράσταση βασίζεται σε δύο βασικά στοιχεία που θεωρούνται αυτονόητα ενώ δεν είναι. Το πρώτο είναι ότι η γνώση είναι ένα πεδίο. Το δεύτερο είναι ότι ο γνωστικός χωροχρόνος είναι ένα υποσύνολο του χωροχρόνου. Το ερώτημα είναι γιατί; Η απάντηση είναι άμεση και απλή. Είναι το πιο εύκολο μοντέλο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι και σωστό. Ο συνεχής χαρακτήρας της γνώσης όχι μόνο δεν είναι αυτονόητο, αλλά δεν υπάρχει όπως το αποδεικνύει η πολυπλοκότητα του δίπολου μνήμη-λήθη. Ο χωροχρόνος ακόμα και με ένα μοντέλο του Riemann δεν είναι αρκετά πολύπλοκος για τη γνώση ως οντολογία και λειτουργία. Επιπλέον, η ύπαρξη της κβαντικής μηχανικής, αλλά και γενικότερα της πιθανοκρατικής προσέγγισης των γεγονότων δεν μας επιτρέπει να παραμείνουμε μόνο και μόνο σ’ ένα κλασικό πλαίσιο όσον αφορά στη γεωμετρική και τοπολογική δομή της γνώσης.

Ένας βαθύτερος λόγος για τα ιστορικά και κατά συνέπεια πιο ανθρώπινα δεδομένα, είναι η διαδικασία της διατήρησης της μνήμης. Πρώτα ιστορικά, αντιλαμβανόμαστε ότι οι υποθέσεις της λήθης δεν είναι πάντα οριστικές κατά της μνήμης. Υπάρχουν γεγονότα που ξέχασε η ανθρωπότητα για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα δίχως όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν βρέθηκαν εκ των υστέρων στοιχεία που επέτρεψαν την αναγέννηση της μνήμης. Σε αυτήν την περίπτωση είναι δύσκολο να αποδεχτούμε την έννοια της συνέχειας της γνώσης. Δεύτερον βιολογικά, αντιλαμβανόμαστε ότι η αποθήκευση της μνήμης από τον ανθρώπινο εγκέφαλο δεν γίνεται όπως το προέβλεπε το παραδοσιακό μοντέλο. Η αποθήκευση δεν είναι πλήρης και βέβαια δεν είναι στατική για λόγους χώρου. Η χωρητικότητα του ιπποκάμπου δεν είναι επαρκής για μια τέτοια ολοκλήρωση της διαδικασίας. Κατά συνέπεια, ο ανθρώπινος εγκέφαλος λειτουργεί με αναπαραστάσεις και όχι μόνο με παραστάσεις. Αυτό και μόνο απορρίπτει την προσέγγιση της συνέχειας όσον αφορά στη γνώση.

Ο γνωστικός χωροχρόνος έχει μια πολυπλοκότερη τοπολογία όπου τα πλέγματα, οι διακλαδώσεις, οι ασυνέχειες είναι θεμελιακά στοιχεία. Η δομή του πρέπει να ερευνηθεί περισσότερο για να καταλάβουμε την αποθήκευση της μνήμης και την επεξεργασία της γνώσης από τον μαθητή. Το απλοϊκό μοντέλο της γνώσης προσφέρεται μόνο και μόνο στην αναπαραγωγή, δηλαδή με άλλα λόγια στη μίμηση που ανήκει στο κοινωνικό και μόνο πλαίσιο. Ο γνωστικός χωροχρόνος ανήκει και στα χαρακτηριστικά του ανθρώπου. Πρέπει, λοιπόν, να αναλυθεί ολιστικά για να μην εκφυλιστεί η πληροφορία και η πληροφόρηση από μία γραμμική ανάλυση των δεδομένων. Η συνειδητοποίηση της πολυπλοκότητας της τοπολογίας του γνωστικού χωροχρόνου μάς αναγκάζει να χρησιμοποιούμε νέα εργαλεία που να αντέχουν τις επιθέσεις της λήθης και της παραπληροφόρησης. Δίχως αυτήν την προσέγγιση τα δεδομένα του μαθητή είναι ευάλωτα και ο ίδιος δεν θα μπορέσει να αναπτύξει και να αναδείξει τη γνώση του και την αξία του.

Ν.ΛΥΓΕΡΟΣ

http://tinker-tinker-tinker.blogspot.gr/2011/12/blog-post_19.html