Τα Μυστήρια είναι ένας θεσμός που τον συναντάμε σε κάθε παραδοσιακή κοινωνία της αρχαιότητας. Με τα Μυστήρια ο άνθρωπος εισέρχεται στη σφαίρα των Θεών.
Στα Μυστήρια σκοπός ήταν να ελευθερωθούν οι άνθρωποι από τα ακόλαστα πάθη τους , καθαρίζοντας την όραση & εξαφανίζοντας κάθε κακή σκέψη , μέσω της φοβερής αγιότητας από την οποία συνοδευόταν αυτές οι ιερουργίες.
Η Μύηση παρουσιάζεται στην αρχαιότητα ως η αποκάλυψη ενός Μυστηρίου. Γι 'αυτό τα αρχαία Μυστήρια και οι Μυήσεις είναι δύο έννοιες πολύ στενά συνδεδεμένες .
Σε όλες τις παραδοσιακές κοινωνίες ανακαλύπτουμε τελετές Μύησης: από τους αρχαίους πολιτισμούς της Ανατολής , μέχρι τους Προ-κολομβιανούς της Αμερικής, περνώντας από την Αφρική, την Αίγυπτο και την Ευρώπη.
Έχουμε πολλά παραδείγματα μυστηρίων τέτοια όπως τα Κρητομινωικά, τα Ελευσίνια, τα Ορφικά, τα Καβείρια, τα Αιγυπτιακά, Ερμητικά, Πυθαγώρεια, Βουδιστικά, Ταοϊστικά, Ινδουιστικά, του Ζεν, Χριστιανικά, της Καμπαλά κτλ.
Τελετή είναι κάθε πράξη που γίνεται με συνείδηση και σκοπιμότητα αν και σήμερα η λέξη συνδέεται με κάτι το κακό, άσχημο, επικίνδυνο ή σκοτεινό. Αν αυτή η σκοπιμότητα είναι κακή , η τελετή θα είναι κακή, αλλά αν στοχεύει στην επικοινωνία με το ανώτερο, με το πνευματικό , τότε θα είναι καλή.
Τα Μυστήρια επέδρασαν στη διαμόρφωση του ανθρώπινου χαρακτήρα και του πνευματικού πολιτισμού των αρχαίων κοινωνιών. Τα Μυστήρια έχουν άμεση σχέση με τη Μύηση, αφού και οι δύο λέξεις κατάγονται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα «μυώ», που σημαίνει «κλείνω το στόμα». Δηλαδή κρατώ, φυλάσσω το μυστικό (μύστης).
Η Μύηση γίνεται δεκτή από τους ανθρωπολόγους ως ένας παγκόσμιος παραδοσιακός, αρχαϊκός θεσμός. Επιτρέπει, ψυχολογικά, το πέρασμα από μια κατάσταση, η οποία θεωρείται κατώτερη, σε μια άλλη, ανώτερη, μέσα από την πραγματοποίηση και τη βίωση μιας ειδικής ιεροτελετουργίας. Είναι το σύνολο τελετών και προφορικών διδασκαλιών, που με τη βοήθειά τους επιτυγχάνεται μια ριζική μεταλλαγή της θρησκευτικής και κοινωνικής κατάστασης αυτού που πρόκειται να μυηθεί.
Μιλώντας φιλοσοφικά, η Μύηση αντιστοιχεί σε μια οντολογική μεταβολή της υπαρξιακής διαγωγής. Στο τέλος των δοκιμασιών του ο δόκιμος απολαμβάνει μια εντελώς διαφορετική ύπαρξη από αυτή που είχε πριν τη μύηση. Είναι μια τελετή περάσματος, που μιμείται τις δοκιμασίες που σημαδεύουν την πορεία της ανθρώπινης ύπαρξης εκτελώντας τες εκ των προτέρων. Η Μύηση δεν είναι μια διανοητική εκπαίδευση, αλλά μια πορεία εσωτερικής ανανέωσης που παρέχει, ανάμεσα στα άλλα, μια σφαιρική άποψη του κόσμου. Κάθε Μύηση σημαίνει «θάνατο» της παλιάς προσωπικότητας και υιοθέτηση μιας καινούριας πιο αρμονικής προσωπικότητας.
Υπάρχουν τρεις διαφορετικοί τύποι μύησης:
1) Η Φυλετική Μύηση επιβεβαιώνει το πέρασμα από την εφηβεία στην ενηλικίωση. Συνδέεται με μια βιολογική αλλαγή που κάθε άνθρωπος γνωρίζει.
2) Η Θρησκευτική Μύηση βεβαιώνει το πέρασμα από το βέβηλο στο Ιερό και επιτρέπει να εισχωρήσει το άτομο στο ιερό.
3) Η Μαγική ή Σαμανική Μύηση είναι η πιο εσωτερική από τις μυήσεις και εκείνη που απαιτεί την μεγαλύτερη αποστέρηση. Είναι αυτή που κάνει κάποιον να εγκαταλείψει την φυσική ανθρώπινη κατάσταση για να φτάσει στην κατοχή «υπερφυσικών» δυνάμεων. Η πλήρης καταστροφή της παλιάς προσωπικότητας επιτρέπει στις δυνάμεις του αόρατου να εκφραστούν μέσω του μυημένου. Τίποτα δεν πρέπει να επιβιώσει από τον παλιό άνθρωπο. Αυτή η μαγική μύηση σημαδεύεται γενικά από ένα εκστατικό ταξίδι (όνειρο, όραμα, καταληψία) σε ένα κόσμο από τον οποίο ο υποψήφιος επιστρέφει με κάποιο αριθμό δυνατοτήτων: θεραπεία, μαντική κλπ.